Van mbo naar hbo door de ogen van docenten

Ongeveer veertig procent van de mbo-studenten met een diploma op niveau 4 stroomt door naar het hbo. De overstap van mbo naar hbo is voor veel studenten een hele stap. Docenten Femke Klein van het Grafisch Lyceum Utrecht en Berrie Schimmel van het Deltion College vertellen hoe zij studenten hierbij begeleiden.

Een reëel beeld van het hbo is wat Berrie Schimmel, docent Bouwkunde aan het Deltion College, studenten van zijn opleiding wil meegeven. Hij organiseerde vorig schooljaar samen met collegadocenten van de opleiding Bouwkunde van Hogeschool Windesheim een BIM-challenge. Twee mbo-studenten Bouwkunde uit het derde jaar en een student Installatietechniek uit het tweede jaar werkten samen onder leiding van een derdejaars hbo-student Bouwkunde aan een opdracht op hogeschool Windesheim. “BIM staat voor Bouw Informatie Model. Het is een methode van samenwerken in de bouw waarbij verschillende disciplines uit de bouwsector samen tot een virtueel gebouw komen om het daarna ook fysiek te gaan bouwen.” De BIM-challenge is samen met het regionale bedrijfsleven ontwikkeld. Zij begeleiden de studenten samen met docenten van Deltion en Windesheim en waren ook betrokken bij de beoordeling. “Dat bracht de studenten in een andere sfeer, net zo dat ze een hele week op Windesheim fanatiek gewerkt hebben”, vertelt Schimmel.

Kennismaken met schoolgebouw zegt veel

Samen met zijn collega’s van Deltion en Windesheim kwam hij op dit idee omdat ook op de opleiding Bouw-Infra de helft van de mbo’ers de overstap naar het hbo maakt. "Door die BIM-challenge konden de studenten de sfeer proeven van de opleiding en ervaren of het hbo hen past. Ze merkten bijvoorbeeld dat hbo-docenten een vele grotere zelfstandigheid verwachten van hun studenten bij het uitvoeren van de opdrachten. Bij ons is de begeleiding veel nauwer en sturender. Dat moet je wel liggen”, zegt Schimmel. Hij merkt op dat de kennismaking met het schoolgebouw ook een belangrijk onderdeel is in de beeldvorming van mbo’ers over het hbo. "Wij hebben les- en praktijklokalen in plaats van collegezalen en werkplekken. Daaraan kun je al zien dat je op het hbo als student veel meer losgelaten wordt en je eigen weg moet vinden.”

Keuzedeel hbo

Zelfstandigheid en taalvaardigheid zijn belangrijke competenties voor mbo’ers die naar het hbo willen, zegt Femke Klein, docente op het Grafisch Lyceum Utrecht. Ze onderzocht voor haar master Onderwijswetenschappen de doorstroom van mbo naar de hbo-sector economie. Met name taalvaardigheid is een achilleshiel. "De ene mbo-opleiding programmeert veel meer uren Nederlands en taalvaardigheid in het curriculum dan andere opleidingen.” Hoe meer uren taalvaardigheid, hoe beter de studenten het doen in het hbo. Een soepele overstap is echter ook afhankelijk van de mate van zelfstandigheid van de student en zijn beeld van het hbo. Daarnaast moet hij overzicht kunnen houden en kunnen plannen, zegt Klein in haar onderzoek. Zij ontwikkelde mede de basis voor het keuzedeel hbo op het GLU waar gemiddeld de helft van het aantal studenten doorstroomt naar het hbo. Voor de opleidingen Mediamanagement en Communicatie en Marketing waar Klein lesgeeft, ligt dat aantal zelfs op 75 procent. "Daarom hebben we studieboeken die ze ook op het hbo gebruiken en geven we het vak statistiek buiten het kwalificatiedossier om, zodat onze studenten voldoende basiskennis hebben om verder te kunnen in het hbo. Ze maken al kennis met vakken die ze later ook krijgen en de taal die daarbij hoort. Al is het verschil dat ze bij ons tien weken doen over de stof en op het hbo twee weken.”

Verwachtingsmanagement

Een ander heikel punt dat Klein benoemt in haar onderzoek is de verwachting die mbo’ers hebben van het hbo. "Het GLU probeert studenten een zo realistisch mogelijk beeld te geven door in het keuzedeel voorbereiding hbo veel aandacht te besteden aan oriëntatie. We proberen hen bewust te maken van de vraag of het hbo echt bij hen past.” Oud-studenten die nu in het hbo studeren, geven gastcolleges om te vertellen hoe het er binnen de muren van het hbo werkelijk aan toegaat. Klein: "Ik kan als mentor wel zeggen dat je zelfstandig moet zijn in het hbo. Als een oud-student dat zegt, komt dat veel beter aan.”